د خلت من قبلکم سنن فسیروا فی الارض فانظرو کیف کان عاقبه المکذبین هذا بیان للناس وهدی و موعظه للمتقین
پیش از شما مللی بودند و رفتند دراطراف زمین گردش کنید تا ببینید چگونه عاقبت هلاک شدند آنان که وعده خدا را تکذیب کردند این حجت وبیان برای عموم مردم وراهنماو پندی برای پرهیزگاران است. ( سوره آل عمران آیه 137، 138 )
فلسفه سیر در زمین در قرآن کریم مسئله گردش در روی زمین (سیردرارض) شش مرتبه و در سوره های آل عمران آیه 137، سوره انعام آیه 6، سوره نحل آیه 36، سوره نمل آیه 69، سوره عنکبوت آیه 20، سوره روم آیه 42 و سوره سبا آیه 18 آمده است که از شش یاهفت مرتبه مذکوردرسوره عنکبوت به منظور اطلاع یافتن از اسرار آفرینش و پنج مرتبه دیگر به منظورعبرت گرفتن از عواقب دردناک و شوم اقوام ظالم وجبار ، ستمگر و آلوده می باشد. قرآن برای مسائل عینی و حسی که آثار آن کاملاقابل لمس است و همچنین برای امور تربیتی اهمیت خاصی قائل است ومخصوصا به مسلمانان دستورمی دهد که ازمحیط محدود زندگی خود بیرون آیند و به سیروسیاحت جهان پهناوربپردازند دراعمال ورفتار اقوام دیگر و پایان کار آنها بیندیشند و از این رهگذر اندوخته پر ارزشی ازآگاهی وعبرت فراهم سازند.
دردنیای امروز قدرت های شیطانی برای گسترش دامنه استثمار خود درسراسرجهان تمام کشورها واقوام مختلف را بررسی کرده وفرهنگ وآداب و رسوم وهنر ، صنایع وهمچنین نقاط قوت و ضعف آنها را به خوبی مورد مطالعه قرارمی دهند اما خداوند حکیم در قرآن کریم خطاب به مومنین می فرماید:
شما به جای جباران وستمگران درزمین سیر کنید و به جای تصمیم های شیطانی آنها درس های رحمانی بیاموزید!
آری عبرت گرفتن از زندگی دیگران به مراتب از کسب تجربه های شخصی مهمتر و پرارزش تر است زیرا انسان باید در این تجربه ها زیان هایی را متحمل شود تا مسائلی را بیاموزد ولی به وسیله عبرت گرفتن از زندگی و تجارب دیگران بی آنکه متحمل ضرر وزیانی شود توشه گرانبهایی می اندوزد.
البته دستور قرآن درباره سیر در زمین برکامل ترین شیوه هایی منطبق است که امروزه برای بشر دستمایه مطلوبی است و آ ن چیزی نیست جز اینکه پس از فرا گرفتن مسائل و درج آ موخته ها در کتاب ها ، دست شاگردان و طالبان علم ودانش را می گیرند و آنان را به سیر در زمین و مطالعه شواهد عینی آنچه خوانده اند می برد.
امروزه نوع دیگری از سیر دراین کره خاکی تحت عنوان جهانگردی یا صنعت توریسم از طرف تمدن های شیطانی برای جلب مال وثروت حرام رایج شده است که غالبا اهداف وانگیزه های انحرافی دارد مانند:انتقال فرهنگ های ناسالم عیاشی ،هوسرانی ، بی بندوباری وسرگرمی های ناسالم دیگر. این همان جهانگردی ویرانگر است اما اسلام طرفدار نوعی از جهانگردی است که وسیله انتقال فرهنگ های سالم ، تراکم تجربه ها واندوخته های تاریخی ،آگاهی از اسرار آفرینش در جهان انسانیت و جهان طبیعت وگرفتن درس های طبیعت عبرت آموز از سرنوشت دردناک اقوام فاسد وستمگر می باشد .
ذکراین نکته بی مناسبت نیست که در اسلام نوع دیگری از جهانگردی تحت عنوان سیاحت مورد نهی واقع شده است چنانچه که در حدیثی می خوانیم؛ لاسیاحه فی الاسلام یعنی سیاحت دراسلام نیست.( تفسیر نمونه ، جلد16، ص 459) منظور از سیاحت به شیوه زندگی کسانی اطلاق می شود که برای تمام عمر یا مدتی کوتاه به کلی از زندگی اجتماعی جدا می شوند وبی آنکه فعالیتی داشته باشند در روی زمین به حرکت می پردازند و همچون رهبان ها زندگی می کنند وسرباراجتماع می باشند. به تعبیر دیگ کار آنها رهبانیت ( عابد نصاری وگوشه نشین) سیاراست ودرمقابل رهبان های ثابتی که دردیرها منزوی بودند قراردارند وازجامعه برکنار و دورمی باشند ازآنجا که اسلام با رهبانیت وانزوای اجتماعی مخالف است لذا این نوع سیر(سیاحت) را نیز محکوم می کند.
درس عبرت از تاریخ گذشتگان
قرآن مجید نه تنها دوران های گذشته را با حال حاضر و زمان حاضر را با تاریخ گذشته پیوند می دهد بلکه پیوند فکری وفرهنگی نسل حاضر با گذشتگان را برای درک حقایق لازم وضروری می داند زیرا از ارتباط وگره خوردن این دو زمان (گذشته وحال) وظیفه ومسئولیت آیندگان روشن می شوند ،« قد خلقت من قبلکم سنن فسیروا فی الارض »(آیه 136 سوره آل عمران ) خداوند سنت هایی را دراقوام گذشته قرار داده که ازآن سنن هرگز جنبه اختصاصی ندارد بلکه به صورت یک سلسله قوانین جهانی درباره همگان وهر سه زمان آینده، حال و گذشته اجرا می شود. دراین سنن پیشرفت وتعالی افراد با ایمان ، مجاهد ، متحد و بیدار پیش بینی شده و شکست ونابودی ملت های پراکنده ،بی ایمان و آلوده به گناه درتاریخ بشریت ثبت گردیده است آری شناخت وعلم به تاریخ برای هر ملتی اهمیت حیاتی دارد در تاریخ خصوصیات اخلاقی ،کارهای نیک وبد ،آراوسنت های فکری گذشتگان برای ما بازگو می شود وعلل سقوط وسعادت وکامیابی وناکامی جوامع انسانی را دراعصاروقرون مختلف نشان     می دهد درحقیقت تاریخ گذشتگان آئینه زندگی روحی ومعنوی برای آیندگان است و لذا به همین خاطر است که قرآن مجید به مسلمانان دستور می دهد تا در روی زمین بگردند وسیر نمایند و در آثار پیشینیان وملت های گذشته و زمامداران وفراعنه گردنکش وجبار دقت کنند و بنگرند که پایان کارکسانی که کفر ورزیدند و پیامبران خدا را تکذیب کردند و بنیان ظلم وفساد را در زمین بنا نهاده ومستحکم کرده اند چگونه است و بدانند که سرانجام کار آنها به کجا منتهی شده است.تاریخ گذشتگان مملو ازدرس ها وپندهای ذی ارزش برای آیندگان است وانسانها می توانند با بهره برداری درست ازتاریخ مسیرحیات وزندگی صحیح خویش را بشناسند .
جهانگردی ومسافرت
آثاری که در نقاط مختلف زمین از دوران های قدیم باقی مانده است اسناد زنده وگویای تاریخ هستند و ما قبل از تاریخ مدون از آنها بهره مند می شویم آثار به جا مانده از گذشتگان و پیشینیان از قبیل اشکال و صور ونقوش ، تفکرات وقدرت و عظمت ویا حقارت آن اقوام را به ما نشان می دهد در صورتی که تاریخ فقط حوادث و قوع یافته وتصاویرخشک وبی روح آنها را مجسم می سازد. آری ویرانه کاخ ستمگران وبناهای شگفت انگیز اهرام مصر وبرج بابل وکاخ های کسری و آثار تمدن قوم سبا وصدها نظایر آن بناها که در گوشه وکنار جهان پراکنده اند هر یک در عین خاموشی هزار زبان دارند وسخن ها می گویند اینجاست که شاعران نکته سنج هنگامی که در برابر خرابه های این کاخ ها قرار می گرفتند تکان شدید در روح خود احساس کرده واشعار شور انگیزی می سرودند. مطالعه یک سطر از این تاریخ های زنده معادل مطالعه یک کتاب قطور تاریخی است و اثری که این چنین مطالعه ای در بیداری روح و جان بشر دارد با هیچ چیز دیگری برابری نمی کند زیرا وقتی که در برابر آ ثار گذشتگان قرار می گیریم گویا ویرانه ها جان می گیرند واستخوان های پوسیده زیر خاک قوی ومحکم می شوند و جنب و جوش پیشین خود را آغاز می کنند اما وقتی بار دیگر نگاه می کنیم همه را خاموش و فراموش شده می بینیم. مقایسه این دو حالت نشان می دهد که افراد خودکامه چه کوتاه فکرندکه برای رسیدن به هوس های زودگذر به هزاران جنایت آلوده می شوند. این گونه است که خداوند در قرآن مجید دستور می دهد تا مسلمانان در روی زمین به سیروگردش بپردازند و آثار گذشتگان را در دل زمین یا روی خاک با چشم خویش ببینند وعبرت بگیرند.
آری در اسلام نیز جهانگردی وجود دارد و به آ ن اهمیت زیادی داده می شود اما نه مثل توریست های هوسران وهوس باز امروزی بلکه برای تحقیق و بررسی آثار و سرنوشت پیشینیان ومشاهده عظمت خداوند . این همان چیزی است که قرآن مجید نام آن را (سیر فی الارض) گذارده و درآیات متعددی به آ ن کار دستور داده است.
قل سیروا فی الارض فانظرو کیف کان عاقبه المجرمین .  نمل آیه 71
بگودرروی زمین گردش کنید وسپس بنگرید که عاقبت وسرانجام گنهکاران چگونه بوده است.
و در آیه دیگری می فرماید: قل سیروا فی الارض فانظروا کیف بدا الخلق (عنکبوت آیه 20)
بگو در زمین سیر کنید و بنگرید که خداوند چگونه آفرینش را به وجود آورده است.
وجود جاذبه های گردشگری یکی از مهمترین دلایل مسافرت مردم به یک مقصدخاص است وبه عنوان کشش pull factor با توجه به ویژگی های خاص و جاذبیت هایی که دارند می توانند گردشگران را از نقاط وسرزمین های دور به سمت خود جذب کنند. هر قدر جاذبه های گردشگری متنوع تر ومنحصر به فردتر وجذاب تر باشند از قدرت کشش بالاتری برخوردار خواهند بود و در نتیجه حوزه نفوذ بسیار وسیع تری خواهند داشت. اهمیت جاذبه ها به حدی است که وجود امکانات اقامتی وپذیرایی فروشگاه های سوغات وصنایع دستی حداقل به وجود چند جاذبه اولیه بسته است. این جاذبه های اولیه ممکن است به صورت منفرد بوده یا اینکه با جاذبه های کوچکتر وبزرگتر از خود ترکیب شده باشندکه شناخت رابطه بین انواع جاذبه های مختلف یکی از مهمترین مراحل توسعه جاذبه گردشگری است.
شناخت و معرفی ویژگی ها، جذابیت ها وتوانایی های بالقوه و بالفعل جاذبه ها از ارکان اساسی صنعت گردشگری بوده و معیاری است برای تعیین ظرفیت پذیرش گردشگران ،برنامه ریزی توسعه بازارومدیریت بازاریابی . جاذبه های گردشگری با توجه به تنوع منحصر به فرد بودن ، درجه اعتبار و سندیت ، ارتباط و مجاورت با سایر جاذبه ها و در دسترس بودن، زنده بودن و موقعیت استقرار ودارای اهمیت و درجه کشش پذیری متفاوتی هستند که می توانند انگیزه سفر را برای گردشگران تقویت کند.
به طور کلی منابع گردشگری از نظر پراکنش مکانی - فضایی و ویژگی های خاص به دلیل قدمت و سابقه تاریخی ،وجود عناصر با ارزش ومنحصر به فرد جذابیت های بصری، جنبه های قداست و تبرک ، طبیعی یا فرهنگی بودن و.. . پاسخگوی بخش خاصی از بازار است . لذا شناخت ویژگی ها و جذابیت‌ها وتنوع این منابع برنامه ریزان را درانتخاب بازارهای هدف،پاسخگویی به تقاضای موجود و برنامه‌ریزی توسعه آتی یاری خواهد نمود