معماری آستان مقدس سلطان حسین(ع)
درروستای ابیازن از توابع شهرستان نطنز و در فاصله پانصد متری جنوب شرقی راه آهن ، گنبد و بارگاهی مشاهده می شود که به آرامگاه امامزاده سلطان حسین فرزند امام علی النقی (ع) شهرت دارد . این امامزاده در بین مردم نطنز به سبب کرامات بسیاری که دارد؛ از احترام ویژه ای برخوردار است . بدین لحاظ همه ساله، مشتاقان بسیاری را جذب خود می نماید.
این آرامگاه،با قداستی که دارد؛ ازبقعه ی زیبا وحیاط وسیعی برخوردار شده است و آرامگاه های خانوادگی نیز پیرامون آن قرار گرفته اند.سردر ورودی، دارای طاق رومی به عرض 25/4 متر است که سطوح جانبی آن را دو طاق نما در دو طبقه به عرض 35/1 متر پوشانیده است. در طرفین سردرب، دو سکو به عرض 90 و ارتفاع 70 سانتی متر قرار دارد . طاق رومی در قسمت بالای درب ورودی دارای طرح یزدی بندی و نقوشی از کاشی معقلی است که این نقوش در لچکی های طاق نماهای جنبی نیز مشاهده می شود . درب ورودی به یک هشتی که در چهار سمت آن چهار طاق جناقی و در فواصل طاق ها، چهار طاق نما ساخته شده پایان می گیرد . هشتی از طریق دو راهروی سرپوشیده که هر یک دارای پنج طاق رومی پیش و پس می باشد به حیاط مرتبط می شود . پلکان های صعود به بام در این دو راهرو قرار دارند.
صحن یا حیاط عبارت است از یک کثیرالاضلاع هشت ضلعی به مساحت 50 متر مربع با پوشش موزاییک و حوضی در وسط آن به ابعاد 33/3×32/2 متر. جنوب شرقی و شمال غربی صحن را هر یک چهار طاق رومی ضربی یا غرفه ، به عرض 85/2 متر فرا گرفته که هر کدام به اتاقی منتهی می شود. در طبقه دوم غرفه ها به صورت ایوانی با پوشش سقف تیر چوبی درآمده است که به منزله راهرویی برای اتاق های طبقه دوم می باشد .
در شمال شرقی حیاط ایوانی است با طاق رومی مرتفع به عرض 4 متر که در داخل آن سه دهانه دیده می شود که دو دهانه به راهروهای ورودی طرفین و یک دهانه به هشتی مقابل در ورودی اصلی اتصال دارد .
در جنوب غربی حیاط نیز ایوانی دیگر با طاق رومی مرتفع به عرض دهانه 4 متر و دو طاق نمای تزیینی در دو طبقه در طرفین آن دیده می شود . لچکی های این طاق را با با کاشی معقلی و آجر، به صورت نقوش هندسی تزئین کرده اند . این ایوان که به رواق منتهی می شود دارای طاق ضربی با یزدی بندی های گچی است.
ازاره ایوان را سنگ مرمر کرم رنگی به ارتفاع 97 سانتی متر فرا گرفته است .
در طاق نمای سمت چپ جملاتی دال بر تعمیر گنبد به 1354 هجری قمری در متن کاشی نوشته ای درج شده است . دیواره های طرفین این ایوان در ارتفاع یک متر به بالا با آیینه های قدیمی تزئین شده است .
رواق اتاقی است به صورت کثیرالاضلاع هشت ضلعی که هر ضلع آن 55/2 متر می باشد . سقف رواق ، طاق ضربی است که با یزدی بندی های گچی پوشیده از نقاشی های گل و بوته تزئین یافته است .
ضریح رواق از نوع چوبی مشبک با کام و زبانه و بدون نوشته و به ابعاد 3×36/1×54/1 متر است و قبر برجسته داخل آن که پوشش کاشی دارد به ابعاد 50/2×5/1×85/0 متر می باشد . کف رواق را با کاشی های بیست سانتی آبی مخطط و سبز ساده پوشانیده اند و روی آن را با زیلو و قالی های نذری مفروش کرده اند .
در سمت قبله رواق مسجدی است که به وسیله راهرویی به رواق اتصال دارد . این مسجد شامل شش چشمه و سه غرفه است که از طرفین به حیاط های شرقی و غربی می پیوندد ،به علاوه در پیرامون رواق و مسجد ،اتاق های چندی است که ویژه محل دفن اموات می باشد . در کف مسجد مذکور نیز تعدادی سنگ قبر دیده می شود .
پلکان های صعود به بام ، سمت گنبد از غرفه ای در سمت شرقی متصل به ایوان جلوی رواق شروع و با پانزده پله و پاگردی به بام منتهی می شود . گنبد که دارای ساقه ای به محیط 60/21و ارتفاع 37/2 متر است به بیست طاق نمای تزیینی یا طاقچه کوچک به ارتفاع 87/1 متر تقسیم شده است . زمینه هر طاق نمای تزیینی را کاشی های سیاه ، سفید و آبی در نقش های گوناگون و پشت بغل های آن ها را کاشی های معقلی سیاه و سفید پوشانیده است.
کلمات کلیدی: طاق رومی، کثیرالاضلاع هشت ضلعی، هشتی، لچکی ها، کاشی معقلی، سقف رواق، طاق ضربی
